Vaak wordt beweerd dat de mens een multidimensionaal wezen is. Wat bedoelt men daar precies mee? Dit wordt duidelijk wanneer we bedenken dat we als mens tegelijkertijd op verschillende niveaus bewust kunnen zijn. Enerzijds zijn we ons bewust van het grofstoffelijke vlak, daar ons lichaam uit grofstoffelijke materie bestaat. Geestelijk echter bewegen we ons op een energetisch vlak, aangezien gedachten, gevoelens, geloof, hoop en liefde etc., energetische verschijnselen zijn. Ten derde bevinden we ons op het niveau van bewustzijn als zodanig. Bewustzijn is de bron van onze gedachten. Bewustzijn is een ander woord voor ons Zelf! Bewustzijn als zodanig is een abstract niveau van de werkelijkheid. Bewustzijn is niet materieel, noch is het energetisch! Het is de bron van alle energie en alle materie! In de natuurkunde is men diep in materie en energie doorgedrongen en heeft men als bron van beide het Nulpuntveld ontdekt. Aangezien het Nulpuntveld de bron van alle energie en materie is, kunnen we aannemen dat dit veld ongelooflijk creatief en intelligent is. En daar het bovendien zelf-interactief is, moeten we concluderen, zoals toonaangevende natuurkundigen dat doen, dat het Nulpuntveld bewust is van zichzelf. Met andere woorden, het is een alomtegenwoordig veld van bewustzijn.
Materialisme achterhaald
De moderne wetenschap is er sinds 400 jaar van uit gegaan, dat er buiten energie en materie niets bestaat. Men houdt zich gewoonlijk niet bezig met de vraag: waar komt energie en materie vandaan? Met de ontdekking van het Nulpuntveld is deze vraag niettemin dan toch beantwoord: energie en materie zijn manifestaties van het Nulpuntveld. Het moge duidelijk zijn, dat dit universele veld een moderne, wetenschappelijke versie is van het aloude godsbegrip, dat mensen uit alle culturen sinds mensenheugenis in religieuze termen verwoord hebben. Het is de moderne beschrijving van de uiteindelijke werkelijkheid, die filosofen graag het Absolute noemen. Aristoteles noemde het de ‚onbewogen beweger’. Anderen spreken van het Zijn. Religies noemen het God, Allah, Shiva, Tao, Wakan Tanka, etc. Boeddha noemde het Shunyata, de allesomvattende leegte. De Upanishaden noemen het bewustzijn, en verklaren dat bewustzijn de bron en essentie is van alles en iedereen. Ook de Nederlandse filosoof Spinoza betoogt dat de uiteindelijke werkelijkheid een alomtegenwoordig veld van bewustzijn is.
Tot deze conclusie komt ook de cardioloog dr. Pim van Lommel, bekend door zijn onderzoek naar bijna-dood ervaringen. Hij betoogt dat bewustzijn niet een product is van onze hersenen, maar dat het eerder andersom is: bewustzijn is primair, materie secundair. Bewustzijn ziet hij als een zelfstandig bestaande entiteit, wiens kwaliteiten door onze hersenen geregistreerd en tot uitdrukking kunnen worden gebracht. Hij vergelijkt de menselijke hersenen met een televisietoestel, dat de onzichtbare maar alomtegenwoordige vibraties kan opvangen en tot uitdrukking kan brengen.
Religies hebben ook altijd betoogd, dat God primair is, en dat hemel en aarde door God geschapen werden. Om de cirkel rond te maken, hoeven we alleen maar in te zien, dat alle godsbegrippen een gemeenschappelijke essentie hebben: Bewustzijn. Het universele bewuste Zijn is het goddelijke, creatieve en intelligente wezen, dat de energetische en de grofstoffelijke schepping heeft voortgebracht. Dat is bovendien de visie van de oeroude vedische literatuur uit India. Daarin wordt de uiteindelijke werkelijkheid een alomtegenwoordig veld van bewustzijn genoemd.
Natuurlijk zijn ook mensen de manifestaties van het kosmische bewuste Zijn. Precies zoals dieren, planten, planeten en sterren dat zijn. Het bijzondere aan ons mensen is echter, dat we – wanneer we dat echt willen – bewust kunnen worden van onze bron en essentie, die uit onbegrensd bewustzijn bestaat. Wat ons mensen uniek maakt, is ons vermogen te reflecteren en onszelf waar te nemen. We kunnen niet alleen denken, spreken en handelen, we zijn tevens de getuige van onze gedachten, woorden en daden. En zo we dat willen, kunnen we onze bewuste aandacht ook naar de bron van onze gedachten, woorden en daden brengen. Zo worden we bewust van ons eigen bewustzijn!
Ontwikkeling in zeven stadia
Door de regelmatige ervaring van de bron van onze gedachten door stilte oefeningen, worden we ons steeds meer bewust van de onbegrensde, eeuwige en goddelijke aard van ons eigen bewustzijn. Aangaande dit proces van bewustwording onderscheidt de aloude Indiase vedische wetenschap zeven stadia. In het licht van het bovenstaande kunnen we de onderstaande vedische indeling van de zeven bewustzijnstoestanden goed begrijpen. Elke volgende toestand vangt meer bewustzijn op uit het alomtegenwoordige veld van bewustzijn, en brengt meer van de kwaliteiten van het universele bewustzijn tot uitdrukking. Daardoor kenmerkt elk volgend stadium van bewustwording zich door een grotere mate van creativiteit en intelligentie.
Vanaf de vijfde bewustzijnstoestand wordt traditioneel van verlichting, nirwana, sattori, kensho, moksha, bevrijding, etc. gesproken. Ik raad u echter aan deze stadia nuchter te beschouwen als stadia van toenemende geestelijke volwassenheid. Elk van de zeven bewustzijnstoestanden onderhoudt een speciale band met een van de zeven chakras. Bewustzijnsverruiming gaat gepaard aan de activering van steeds hoger gelegen chakras, vanaf de stuit- tot aan de kruinchakra. In elk van de volgende bewustzijnstoestanden wordt een hogere chakra geactiveerd en opgenomen in ons algemene functioneren. In de zevende bewustzijnstoestand zijn alle chakras verlevendigd en hebben we ons volledige potentieel verwerkelijkt. Met andere woorden, in de zevende bewustzijnstoestand zijn we geestelijk volkomen volwassen geworden.
1. Slaaptoestand van bewustzijn. Dit is de rusttoestand van ons geest-lichaam systeem. Batterijen worden opgeladen, creatieve intelligentie wordt bijgetankt uit het alomtegenwoordige veld van bewustzijn.
2. Droomtoestand van bewustzijn. Onze geest wordt actief op een energetisch, fijnstoffelijk vlak. Een belangrijke functie van deze toestand bestaat uit het oplossen van vermoeidheden, spanningen en stressen.
3. Waaktoestand van bewustzijn. Zintuigen, geest, intellect, ego en lichaam worden actief en functioneren in de materiële wereld. We worden in staat gesteld op het grofstoffelijk gebied van het bestaan te overleven, te genieten en te presteren. Creativiteit en intelligentie drukken zich actief uit in de materiële wereld.
4. Zelfbewustzijn. Hierin ervaren we ons zelf, aan de bron van onze gedachten en gevoelens. We worden ons bewust van ons eigen bewustzijn, in een toestand van pure subjectiviteit. Wanneer we een heldere ervaring van ons eigen bewustzijn hebben, dan zien we in dat het onbegrensd en eeuwig is. Zo worden we ons bewust van onze onsterflijke, absolute en gelukzalige essentie, waarover alle mystici en gnostici gesproken hebben, zowel in het oosten als in het westen.
5. Kosmisch bewustzijn. Nadat we het zelfbewustzijn of zuiver bewustzijn duidelijk ervaren hebben, blijft het steeds meer aanwezig als stille achtergrond bij al ons denken, voelen, spreken en handelen. We verliezen ons niet meer in activiteiten, carrières of partnerschappen. We voelen ons innerlijk rustig en geborgen. Vrede vervult ons diep van binnen uit. Deze toestand wordt kosmisch (alomvattend) genoemd, omdat we hier tegelijkertijd van stilte en van activiteit bewust zijn. Vanuit de innerlijke stilte en innerlijke vrijheid, nemen we de activiteiten van onze persoonlijkheid waar. We zijn dan de heldere getuige van al ons denken, voelen, spreken en handelen.
6. Godsbewustzijn. Op basis van de innerlijke vrede en vrijheid, kunnen we het ons veroorloven ons hart te openen. Liefde wordt nu een heel concrete ervaring! Waardering voor Gods schepping komt tot volle bloei. Het vertouwen in de kosmische intelligentie wordt oneindig groot. Devotie op basis van innerlijke vervulling is een kenmerk van deze gerijpte en verfijnde bewustzijnstoestand. We zien in dat bewustzijn het goddelijke element is dat de hele schepping doordringt.
7. Eenheidsbewustzijn. We zien in dat alles en iedereen een manifestatie is van bewustzijn. We beseffen bovendien dat er slechts een bewustzijn bestaat in het hele universum, en dat is ons aller gemeenschappelijke bewustzijn. We zijn in staat door de uiterlijke verschijningsvorm van alles en iedereen heen te zien en de gemeenschappelijke, goddelijke essentie overal waar te nemen. We zien de Eenheid in alle Verscheidenheid. We zien in dat bewustzijn de essentie is van alle energie en van alle materie, dus van alles dat een naam en een vorm heeft, inclusief onze eigen persoon. Het menselijke bewustzijn is nu volledig gerijpt, volkomen volwassen. We zijn volkomen onszelf geworden in alle omstandigheden. In deze toestand van ware zelfkennis wordt het leven genoten in toenemende golven van geluk, liefde, wijsheid en vervulling. Om met de woorden van Lao Tse te spreken, zijn we een ware mens geworden: „De Ware mens volgt een innerlijke Wet,
en geen uiterlijk Gebod.
Hij drinkt uit de Bron,
en niet van het water
dat afvalstoffen met zich voert.
Hij is altijd in contact met de Oorsprong”
Spirituele column van Drs. Frans Langenkamp Ph.D. antropoloog en vedanta expert.